Waarom zou je dit willen weten?
Een vaak gehoorde argument om informatie niet beschikbaar te stellen als Open Data is dat deze incompleet, onjuist of niet meer actueel zou kunnen zijn. Mensen die vervolgens deze data zouden gebruiken – en ervan uit zouden gaan dat deze helemaal kloppen – zouden hierdoor schade kunnen lijden en de gemeente zou hiervoor aansprakelijk zijn. Is dat ook zo, of loopt het zo’n vaart niet en wat kan je daar zelf aan doen?
- Kan de overheid aansprakelijk zijn voor het vrijgeven van gebrekkige Open Data? Het antwoord is: ja dat kan, maar dat zal niet snel het geval zijn. Aansprakelijk kan je alleen zijn als dat voortvloeit uit de wet en omdat verstrekking als Open Data geen contractuele relatie vereist kan aansprakelijkheid alleen ontstaan als de overheid daarmee een toerekenbare onrechtmatige daad heeft gepleegd waarvan de schade vergoed moet worden. Maar dan moet wel aan een aantal eisen voldaan zijn.
- Waarom loopt het niet zo’n vaart? Zonder in juridische details te vervallen, moet je hierbij het volgende in gedachten houden:
- Niet iedere foutje in de data levert direct een onrechtmatige daad op. Een beetje gevaar – lees: foutjes die men nu eenmaal maakt (waar gehakt wordt, vallen spaanders) – zal niet snel tot aansprakelijkheid kunnen leiden;
- De hergebruiker van de Open Data moet zelf ook opletten, zeker als de gemeente aangeeft bij het openstellen dat ze haar best heeft gedaan, maar geen garanties kan geven (een dergelijke ‘proclaimer’ zal in het Open Data portaal gezet worden, zie hierna);
- De voorzienbaarheid van schade is cruciaal: kernelement van Open Data is dat de overheid de data beschikbaar stelt voor hergebruik zonder zich ook maar een moment te bekommeren om het gebruik dat de afnemer ervan gaat maken. Sterker nog, het doel is juist dat hergebruikers onverwachte dingen met de data gaan doen;
- Het potentiële gevaar zal toch over het algemeen klein zijn. De data die voor hergebruik beschikbaar komen zijn per definitie openbaar zijn en scheppen van nature op zichzelf geen directe risico’s;
- Over het algemeen zal eventueel geleden schade niet snel als direct gevolg van gebrekkige Open Data gezien kunnen worden. En als dat al zou kunnen, dan speelt de zogenaamde voorzienbaarheid een belangrijke rol: naarmate de overheid minder kon voorzien dat deze schade zou kunnen optreden, zal zij minder snel gehouden zijn om die schade ook te vergoeden.
- Niettemin, wat voor zekerheden kunnen we van te voren inbouwen? Uiteraard mag van de overheid wel verwacht worden dat ze de risico’s op schade probeert te minimaliseren. Dat kan vooral door bij de beschikbaarstelling van Open Data helderheid te verschaffen wat de gebruiker mag verwachten (en wat niet). Dat kan relatief gemakkelijk op twee manier: een basislaag van metadata en een heldere proclaimer.
Basislaag van metadata
een basislaag van metadata stelt de hergebruiker in staat stelt de context van de data beter te begrijpen en eventuele gebreken gemakkelijk zelf te constateren. Denk hierbij aan: datum van aanmaak, datum van beschikbaarstelling, korte duiding van inhoud, reden waarom de data verzameld zijn, naam contactpersoon waartoe men zich kan wenden in geval van vragen of waar men vermeende onjuistheden kan melden
Proclaimer
Een proclaimer is een verklaring van de gemeente op het portaal waarin geduid wordt welke data vrijgegeven worden en wat de hergebruiker daarvan mag verwachten en wat niet. Dit stelt de hergebruiker in staat op basis van dat beeld en met die verwachtingen met de data om te gaan.